Xuân Tha Hương

Nguyễn Đình Toàn

Cuộc đời phiền muộn, điều chúng ta mong nhiều khi không đến, cái chẳng đợi lại tới như không gì cản được : muà Xuân chẳng hạn. Vì thế đã có người kêu lên :

Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Mang chi xuân lại, gợi chi sầu
Với tôi tất cả đều vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau


Xuân này nữa có người tha hương đã hơn ba chục năm, có ngươì mươi mười lăm năm, có người đây là cái Tết đầu tiên ở nước ngoài.

Xa Việt Nam đã lâu hay chỉ mới đây thôi, Tết đến, đã là nguời Việt Nam, ai nấy hầu như đều có chung một môí ưu tư : tấc lòng cố hương.

Cố hương kêu gọi chúng ta hay chính lòng chúng ta đang réo tiếng âm thầm vọng về cái nơi đã nghìn trùng xa cách ấy?

Ngoài phố mưa bay Xuân bốc rượu
Tấc lòng mong mỏi cháy tê tê
Hỡi ôi ! Bạn tác ngoài trôi giạt
Chẳng đọc thơ ta hẳn cũng về

Cái chốn “ngoài trôi giạt” trong mấy câu thơ ấy của Thâm Tâm có xa, chắc cũng không xa bằng cái khoảng cách chúng ta đang sống đây đối với quê hương.

Về!

Nhưng về đâu đây?

Về Việt Nam, hẳn vậy.

Thế nhưng chúng ta đã chẳng từ đó bỏ ra đi ư?

Một cuộc trở về như người ta có thể làm được hiện nay, đã có thể gọi được là một cuộc trở về chưa?

Ta về hay không về được, mùa Xuân vẫn cứ tới. Trẻ thêm một tuổi lớn lên. Ta thêm một tuổi già đi.

Tết này chưa chắc em về được
Em gửi về đây một tấm lòng
Chị có một em, em một chị
Trời làm ngăn cách mấy con sông!

Cái khoảng cách Nguyễn Bính nói đến này, hình như cũng ở đâu đó kề bên cái chỗ Thâm Tâm vừa nói đến.

Mấy con sông? Chỉ có mấy con sông thôi sao?

Ôi biết bao nhiêu câu hỏi cứ như hương trầm thắp lên, đèn nến thắp lên, không cháy lên được cứ tỏa khói mịt mù, đổ tro tàn xuống lòng viễn xứ.

Nhớ!

Hình như người Việt Nam chúng ta mắc chung một cái bệnh nhớ. Miếng ngon nhớ lâu. Đòn đau nhớ đời. Cái đáng nhớ thì nhớ đã đành. Cái không ra gì cũng nhớ.

Có người cho rằng chính cái nỗi “gì cũng nhớ” ấy đã cầm chân chúng ta không ít. Không đi đâu được. Không đi xa được.

Hương gây mùi nhớ trà khan giọng tình

Chơi lâu nhớ quê về thăm nhà

Trên đường về nhớ đầy

Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá

Nguyễn Du, Tản Đà, Hồ Dzếnh, Tế Hanh... và còn có thể kể thêm tên nhiều người nữa. Nỗi nhớ tràn gập trong thi ca, âm nhạc của chúng ta.

Nhớ tình. Nhớ nhà. Nhớ cái không khí mình đã thở. Nói như Hồ Dzếnh : “nhớ đầy” thì không biết ông nhớ những gì. Nhưng cái cảm tưởng ấy dường như ai cũng từng có lần trải qua.

Bao nhiêu chuyện đã xẩy ra, nhớ lại càng thêm sợ.

Chúng ta hãy thả hồn trở lại thuở quê hương còn đẹp như thần thoại, “nụ tầm xuân nở ra xanh biếc” khắp mọi nơi. Tình là một bài thơ dẫu có kết thúc ở chỗ “không biềt đâu mà gỡ” vẫn không làm ai sợ. Người ta còn ước ao được sống một lần như thế trong đời nữa.

Cái sợi tơ hồng vương vấn ấy leo mọc khắp ca dao của chúng ta, còn vươn dài thêm mãi, còn buộc lấy mọi người.

Một dân tộc được sinh ra trong một cuộc tình dài như thế, nối với nhau trong nghĩa nặng như thế, không hiểu sao chúng ta cứ mãi lận đận.

Bốn mùa của quê hương chúng ta là bốn mùa tình ái.

Cứ đem thơ của chúng ta ra mà đọc, cứ mở nhạc của chúng ta ra mà nghe, ngươì ta sẽ thấy đó là sự thực.

Một chiếc quán bên đuờng, một mái tranh xiêu vẹo, một bến đò, một con đường đất nhỏ, một nhịp cầu tre... đều cố thể là dề tài của một bài thơ, chỗ khởi đầu của một chuyện tình, cảm hứng của một bài ca hạnh phúc.

Đừng than tình lỡ dở.

Bởi vì tình tự nó đã là hạnh phúc.

Nếu không được một lần, vì tình, nhỏ lệ trong đời thì đó mới là điều đáng khóc!

Mấy chục năm qua, chúng ta đã quen với những cái tết tha phương, nhưng ngồi nhớ lại những ngày đầu lưu lạc, chúng ta vẫn không tránh khỏi lạnh người kinh sợ :

Ôi hỡi quê hương bè bạn cũ
Những ai còn mất giữa sa mù
Mất nhau từ buổi tàn Xuân đó
Không một tin nhà một cánh thư
Biền biệt thời gian mòn mỏi đợi
Rối bời tâm sự tuyết đan tơ
Mỗi năm người có mười hai tháng
Ta trọn năm dài Một Tháng Tư!


Chấp nhận hai đời trong một kiếp
Đành cho giông bão phũ phàng đưa
Đầu thai lần nữa trên trần thế
Kéo nốt trăm năm kiếp sống nhờ
Đổi ngược họ tên cha mẹ đặt
Tập làm con trẻ nói ngu ngơ

Người viết ra những câu thơ ấy : Thanh Nam đau nỗi đau không nhìn thấy bằng hữu cũ, nay chúng ta buồn vì không thấy lại ông.

Nhưng thôi, chúng ta hãy ngưng nói đến những chuyện tang thưong biến đổi. Hãy đọc lại thơ Xuân, nghe lại nhạc Xuân của chúng ta một thời, những gì người ta đã cố tình xóa bỏ đi, bây giờ lại đang bắt đầu cho lưu hành trở lại, để làm gì thì chỉ những người làm như thế biết :

Em đến thăm anh đêm ba mươi
Còn đêm nào vui bằng đêm ba mươi
Anh nói nhỏ với người phu quét đường
Xin một chiếc lá vàng làm bằng chứng


Tay em lạnh để cho tình mình ấm
Môi em mềm cho giấc ngủ anh thơm
Sao giao thừa xanh trong đôi mắt ngoan
Trời sắp tết hay lòng mình đang tết

Mùa xuân qua buồn xưa bay đi hết
Môt mình anh ngồi bên bờ sông
nhìn nước chảy
Dòng sông đen nhánh mạch dầu
Những vì sao kỷ niệm mọc lên như thủy tinh
Như tận đáy hồn tối tăm
Anh gọi tên em mà nghe vỡ hồn mình tiếng vang im lặng
Sương mù tan trong một hơi gió lộng
Khi con cá nhỏ vỡ một vầng trăng



Những câu thơ trên, rút ra từ bài thơ “Kỷ Niệm Rời, Một Người Yêu”, của Nguyễn Đình Toàn, khi trở thành ca khúc, có tên là Em Đến Thăm Anh Đêm Ba Mươi” nhạc Vũ Thành An.

Đã có một thời, ở Sài Gòn , mỗi dịp Tết đến, ca khúc này thường đuợc phát trên sóng các đài phát thanh của chúng ta, qua nhiều giọng hát khác nhau.

Nguồn: báo Viet Tide